De RES en de kernwaarden van de Vechtstreek

De discussies en de besluitvorming rond de Regionale Energie-Strategieën in de Vechtstreek (RES-NHZ en RESU16) raken de kernwaarden die dit landelijk gebied maken tot wat het is.

De naam van de in 1936 opgerichte Commissie voor de Vecht en het Oostelijk en Westelijk Plassengebied maakt het al duidelijk: er is hier sprake van gevarieerde landschappen. In het midden de meanderende rivier de Vecht van Utrecht naar Muiden en aan weerszijden Vechtweiden, langs de rivier, en verderop de veenweiden, deels omringd door kleinere veenrivieren zoals Gein en Angstel. En natuurlijk de meren en de verveende plassen. Al met al een kleinschalig landschap met sterk wisselende aanzichten, een bijzondere variant van het coulissenlandschap.

Het mag een klein wonder heten dat de Vechtstreek in de recente geschiedenis behoed is voor al te rigoureuze opname in de infrastructurele dynamiek van de Randstad of Deltametropool. De grotere bouwopgaves rond Amsterdam en Utrecht hebben de Vechtstreek vooralsnog ongemoeid gelaten – met de Bloemendalerpolder bij Weesp en de A1 als uitzondering. En herhaalde pogingen om de A6-A9-verbinding door het open poldergebied van Aetsveld, Keverdijk en Naardermeer te laten lopen hebben in dit waterrijke gebied naar eenieder mag hopen definitief schipbreuk geleden.

De Vechtstreek is daardoor redelijk behouden gebleven als een uniek landschappelijk en cultuur-historisch gebied dat door de menselijke maat wordt gekenmerkt. Daarom is het ook zo’n gewaardeerd gebied voor vormen van extensieve recreatie: wandelen, fietsen, roeien, kanoën en (rustig) varen. Het is met recht een cultuurlandschap, het menselijk ingrijpen in het oorspronkelijk natuurlijke landschap is overal zichtbaar maar dat is aantoonbaar met veel ‘zorg’ gedaan.

Een belangrijk resultaat van het menselijk ingrijpen in het Vechtlandschap zijn de ‘doorzichten‘ en ‘uitzichten‘ op het open poldergebied. Voor een deel zijn deze ‘zichten‘ begrensd door geboomte langs de nattere delen van het gebied zoals de plassen, de rivieren en ook het Amsterdam-Rijnkanaal. Maar steeds blijft daarbij ‘de maat’ behouden. De uitzichten zijn ook benoemd en beschermd vanwege het belang van de Vechtpolders in het kader van de Waterlinies en de Stelling van Amsterdam. Daarnaast maken veel polders en plassen in de Vechtstreek deel uit van Natura-2000 of NNN-gebieden (zoals Naardermeer en Oostelijke Vechtplassen) of van Bijzondere Provinciale Landschappen (v/h b.v. Provinciale Aardkundige Monumenten – zoals de Aetsveldse Polder, tevens Weidevogelkerngebied).

Al met al presenteert het Vechtplassengebied zich als een waterrijk regionaal park tussen Amsterdam en Utrecht, aansluitend bij de hogere Gooise Heuvelrug. Een bijdrage aan de nodige klimaatmaatregelen die beter past bij het karakter van het landschap zou bij voorbeeld waterberging of verhoging van het grondwaterpeil kunnen zijn. Liever niet de lucht in. Mega-windmolens in de Vechtstreek zouden zijn als een kudde olifanten in een porseleinkast. Zoals olifanten hun eigen habitat verdienen, zo geldt dat ook voor de grote windmolens.

FC – zie voor het geactualiseerde standpunt van de Vechtplassencommissie (VPC) m.b.t. de huidige RES-opgaves het dossier Energietransitie met daarin de Randvoorwaarden van de VPC inzake zon- en windenergie-installaties.

Afbeelding ontleend aan Stop Windturbines Aetsveld